**wan**
11-05-2008, 05:41 PM
http://www.dharma-gateway.com/monk/monk_biography/lp-one/lp-one-pic-03.jpg
คารวะธรรม
พระอุดมสังวรวิสุทธิเถร (หลวงปู่วัน อุตฺตโม)
22 กันยายน 2521
โพสท์ในลานธรรมเสวนา กระทู้ที่ 009305
โดยคุณ : ความคิด [ 26 ก.ค. 2546 ]
คารวะธรรมมี 6 ประการคือ ความเคารพในพระพุทธเจ้า เคารพในพระธรรม เคารพในพระสงฆ์ เคารพในการศึกษา เคารพในการปฏิสันถาร เคารพในความไม่ประมาท
ความเคารพเป็นสิ่งที่ทำให้จิตใจมีความอ่อนน้อม ไม่แข็งกระด้าง ความที่จิตมีความอ่อนน้อมเป็นจิตที่ยังความเจริญให้เกิดขึ้น เหมือนกันกับต้นไม้ที่มีรากอ่อน เปลือกอ่อน มีกระพี้อ่อน มียอดอ่อน เรียกว่าส่วนของต้นไม้ เป็นการรับความเจริญ ทำให้ต้นไม้มีความเจริญ มีความสดชื่น มีความเขียวชอุ่ม ลำต้นก็ย่อมมีความเจริญเติบโต มีความเจริญขึ้นโดยลำดับ หากว่าขาดความอ่อน ต้นไม้หมดความเจริญ จะต้องอยู่ตัว และจะยังความอับเฉาลงไปโดยลำดับ คือหมดความเจริญ เมื่อหมดความเจริญแล้วไม่เพียรแต่เท่านั้น มันจะต้องทุพลภาพลงไปตามลำดับ ถึงกับต้องตายต้องโค่น ต้องล้มลงไป ฉันใดก็ดีคนเราที่มีจิตแข็งกระด้างเป็นคนที่หมดความเจริญ มีแต่ความเสื่อม มีแต่ความเสีย เกิดแต่ความผิด คิดแต่ความชั่ว เป็นคนที่เป็นไปเพื่อความเสื่อมอย่างเดียว ฉะนั้นพระพุทธเจ้าจึงสอนให้เป็นผู้ที่ตั้งอยู่ในความเคารพ
สตฺถคุคุ เคารพในพระพุทธเจ้า ธมฺมคุรุ เคารพในพระธรรม สงฺฆคุรุ เคารพในพระสงฆ์ หรือเป็นความเคารพในพระไตรสรณาคมน์ของเรา คือเราถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์เป็นสรณะ แล้วก็เราน้อมระลึกถึงพระพุทธ พระธรรมพระสงฆ์อยู่เสมอ แสดงความเคารพอ่อนน้อม จึงได้มีการกราบ การไหว้ การสักการบูชา เมื่อพระองค์เสด็จดับขันธ์ปรินิพพานไปแล้ว เรามาระลึกถึงพระคุณของพระองค์ โดยความที่เป็นอตีตารมณ์ คือ ระลึกถึงคุณเมื่อสมัยพระพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์อยู่ ตลอดถึงพระองค์ได้ทรงประกาศพระพุทธศาสนา เป็นหลักคำสอนสืบมาจนถึงพวกเครา ที่เราได้รู้จักบาปบุญคุณโทษ หรือจะดีชั่วได้จากศึกษา ได้ยิน ได้ฟัง ตามคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านั่นเอง และผู้ที่ปฏิบัติตามพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า เรียกว่าผู้มีศีลธรรม
เมื่อบุคคลมีศีลธรรมแล้วย่อมยังความร่มเย็นเป็นสุขให้เกิดขึ้น จะได้บำเพ็ญประโยชน์ตนและประโยชน์ผู้อื่นให้สมบูรณ์บริบูรณ์ขึ้น จึงเป็นสิ่งที่ทำให้ชีวิตของผู้มีศีลธรรมนั้น เป็นชีวิตที่เป็นไปด้วยสารประโยชน์ ไม่ได้ประกอบกรรมทำความชั่ว เป็นคนที่ไม่มัวหมอง เป็นคนที่มีแต่คุณความดี ประโยชน์ในปัจจุบันก็จะเกิดขึ้น ประโยชน์ในชาติหน้าก็จะเกิดขึ้น เพราะเรารับเอาธรรมะคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านำไปประพฤติปฏิบัติ ฉะนั้นเราจึงได้เคารพในพระพุทธเจ้า จึงได้เกิดการสร้างพระปฏิมากรขึ้นเป็นอุทเทสิกเจดีย์เพื่ออุทิศต่อองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วกราได้กราบไหว้สักการะบูชาระลึกต่อองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไว้
ฉะนั้นในพระพุทธรูปที่เป็นอุทเทสิกเจดีย์ เราจึงได้มีความเคารพนับถือแสดงความคารวะ เคารพต่อองค์ปฏิมากร หรือพระเจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุอันเป็นพระอัฐิธาตุของพระพุทธเจ้า เราก็ได้กราบไหว้สักการบูชา แสดงความเคารพในสถานที่ ในวัตถุสิ่งนั้น ไม่ทำสิ่งที่เป็นความประมาท เป็นความไม่เคารพ ทั้งทางกายก็ดี ทางวาจาก็ดี ทางใจก็ดี เมื่อเวลาเราเข้าหาพระพุทธรูป เราก็แสดงความเคารพ อย่างเราเข้าใกล้ สิ่งใดที่ไม่เคารพ เราก็ไม่ทำสิ่งนั้น แสดงกิริยามารยาทอย่างใดอย่างหนึ่ง อย่างเราเหยียดเท้าเข้าไปหาพระพุทธรูป อันนี้เรียกว่าเราไม่เคารพ หรือนอนเอาเท้าของเราไปทางพระพุทธรูปก็เป็นการไม่เคารพ หรือเราทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งในบริเวณใกล้เคียง เรียกว่าเขตพุทธาวาสนั้น เราไม่เคารพ ก็เป็นการไม่เคารพในพระพุทธเจ้า เราพูดคำที่ไม่ควรพูดในสถานที่นั้นก็เป็นการไม่เคารพ หรือทางจิตทางใจเราคิดชั่วขึ้นมา ก็เรียกว่าเราไม่เคารพทางใจ ฉะนั้นเราจะต้องเคารพ เรียกว่าเคารพในพระพุทธเจ้า
เคารพในพระธรรม พระธรรมคือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าที่จารึกไว้เป็นตำรับตำรา จะเป็นใบลานหรือกระดาษก็ดี เราก็แสดงความเคารพ เก็บไว้ในที่อันเหมาะสม คือ ที่สูง ไม่ทิ้งเกะกะเพราะเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า แม้เราถือไปก็ต้องระวังถือไปด้วยความเคารพ นี้ก็เรียกว่าเราเคารพในพระธรรม นี้เราจะกล่าวถึงคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า เราก็กล่าวด้วยความเคารพ จะกล่าวแนะนำสั่งสอนคนอื่นก็ดี หรือจะสาธยายการไหว้พระสวดมนต์เราก็ต้องว่าด้วยความเคารพ มีความอ่อนน้อมไปด้วย และไม่นำเอาคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าไปกล่าวเป็นคำล้อเลียน อย่างใดอย่างหนึ่ง การกล่าวล้อเลียนเรียกว่าไม่เป็นการแสดงความเคารพในพระธรรม รู้จักเคารพในพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าอย่างนั้นเรียกว่าเคารพในพระธรรม
เคารพในพระสงฆ์ คือ พระสงฆ์ที่ล้วนแล้วแต่เป็นอริยสงฆ์ที่ท่านดับขันธ์ไปสู่ปรินิพพานแล้วก็ตาม หรือพระสงฆ์ที่อยู่ในปัจจุบันนี้ก็ดี เราก็แสดงความเคารพตามสมควร ฉะนั้นผู้ที่บวชมาจึงเคารพในพรรษาที่บวช ผู้ที่เป็นอุปัชฌาย์ก็แสดงความเคารพตามฐานะนั้นๆ อันนี้เป็นการแสดงความเคารพในพระสงฆ์ คือ พระสงฆ์นั้นยังมีอยู่ก็มี ที่มรณภาพตายไปแล้วก็มี ทั้งที่ล่วงลับไปแล้วและที่ยังมีชีวิตอยู่เราก็แสดงความเคารพ แม้แต่สัตว์ดิรัจฉานเขาเห็นผ้ากาสาวพักตร์อันนี้ ตัวที่รู้สำนึกก็ยังแสดงความเคารพขึ้นมา เราเป็นมนุษย์ เราก็ควรจะเคารพ รู้จักเคารพในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ก็มีความเจริญ
เคารพในการศึกษา คือ เราจะศึกษาคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า คือ เราตั้งใจศึกษาด้วยดี มีความตั้งอกตั้งใจ เราหมั่นท่องบ่นจดจำ เราก็ท่องบ่นจดจำได้ดี เราจะสาธยาย เราก็ตั้งใจสาธยาย เราจะทำความเข้าอกเข้าใจ เราก็ต้องมีความเคารพเหมือนกัน เรียกว่าค้นคิดให้เป็นไม่คิดประมาท
ในการศึกษาของเรารู้คุณค่าของพระธรรม เช่นจะศึกษาศีล เราก็ศึกษาด้วยความเคารพ คือมีความนับถืออยู่เสมอ ศึกษาเรื่องจิตเรื่องปัญญาเราก็ต้องแสดงความเคารพ ผู้ที่เคารพในการศึกษา ถือว่าพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านี้เป็นสิ่งที่มีคุณค่าที่หาประมาณมิได้ ฉะนั้นเราจึงต้องแสดงความเคารพการศึกษา
ทีนี้เราจะประกอบการพากเพียร ทำจิตทำใจของเรา เราก็ต้องมีความเคารพ ฉะนั้นเวลาที่เราจะนั่งสมาธิก็ดี เราก็นึกถึงคุณพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ หรือเวลาที่เราจะเดินจงกรม เราก็ระลึกถึงคุณพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ อย่างเราไม่ได้กราบไว้ เราก็ยกมือประนมระลึกถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์แล้วเราจึงนั่งสมาธิหรือเดินจงกรม ประกอบความพากเพียรด้วยตั้งใจ ไม่ได้เป็นการทำเล่น ไม่ได้เป็นการทำอวด ไม่ได้เป็นการทำหลอกลวงผู้อื่น ความเป็นผู้ที่ทำจริง หวังความดีความชอบในการประกอบความพากเพียร จะเพียรละความชั่วก็ดี จะเพียรทำความดีก็ดี จะเพียรรักษาความดีที่มีอยู่ก็ดี เราก็ต้องเคารพในความเพียรเหล่านั้น นี้เรียกว่า เคารพในความเพียรในการบำเพ็ญความดีความชอบของเรา
+++++ ต่อหน้า 2 +++++
คารวะธรรม
พระอุดมสังวรวิสุทธิเถร (หลวงปู่วัน อุตฺตโม)
22 กันยายน 2521
โพสท์ในลานธรรมเสวนา กระทู้ที่ 009305
โดยคุณ : ความคิด [ 26 ก.ค. 2546 ]
คารวะธรรมมี 6 ประการคือ ความเคารพในพระพุทธเจ้า เคารพในพระธรรม เคารพในพระสงฆ์ เคารพในการศึกษา เคารพในการปฏิสันถาร เคารพในความไม่ประมาท
ความเคารพเป็นสิ่งที่ทำให้จิตใจมีความอ่อนน้อม ไม่แข็งกระด้าง ความที่จิตมีความอ่อนน้อมเป็นจิตที่ยังความเจริญให้เกิดขึ้น เหมือนกันกับต้นไม้ที่มีรากอ่อน เปลือกอ่อน มีกระพี้อ่อน มียอดอ่อน เรียกว่าส่วนของต้นไม้ เป็นการรับความเจริญ ทำให้ต้นไม้มีความเจริญ มีความสดชื่น มีความเขียวชอุ่ม ลำต้นก็ย่อมมีความเจริญเติบโต มีความเจริญขึ้นโดยลำดับ หากว่าขาดความอ่อน ต้นไม้หมดความเจริญ จะต้องอยู่ตัว และจะยังความอับเฉาลงไปโดยลำดับ คือหมดความเจริญ เมื่อหมดความเจริญแล้วไม่เพียรแต่เท่านั้น มันจะต้องทุพลภาพลงไปตามลำดับ ถึงกับต้องตายต้องโค่น ต้องล้มลงไป ฉันใดก็ดีคนเราที่มีจิตแข็งกระด้างเป็นคนที่หมดความเจริญ มีแต่ความเสื่อม มีแต่ความเสีย เกิดแต่ความผิด คิดแต่ความชั่ว เป็นคนที่เป็นไปเพื่อความเสื่อมอย่างเดียว ฉะนั้นพระพุทธเจ้าจึงสอนให้เป็นผู้ที่ตั้งอยู่ในความเคารพ
สตฺถคุคุ เคารพในพระพุทธเจ้า ธมฺมคุรุ เคารพในพระธรรม สงฺฆคุรุ เคารพในพระสงฆ์ หรือเป็นความเคารพในพระไตรสรณาคมน์ของเรา คือเราถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์เป็นสรณะ แล้วก็เราน้อมระลึกถึงพระพุทธ พระธรรมพระสงฆ์อยู่เสมอ แสดงความเคารพอ่อนน้อม จึงได้มีการกราบ การไหว้ การสักการบูชา เมื่อพระองค์เสด็จดับขันธ์ปรินิพพานไปแล้ว เรามาระลึกถึงพระคุณของพระองค์ โดยความที่เป็นอตีตารมณ์ คือ ระลึกถึงคุณเมื่อสมัยพระพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์อยู่ ตลอดถึงพระองค์ได้ทรงประกาศพระพุทธศาสนา เป็นหลักคำสอนสืบมาจนถึงพวกเครา ที่เราได้รู้จักบาปบุญคุณโทษ หรือจะดีชั่วได้จากศึกษา ได้ยิน ได้ฟัง ตามคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านั่นเอง และผู้ที่ปฏิบัติตามพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า เรียกว่าผู้มีศีลธรรม
เมื่อบุคคลมีศีลธรรมแล้วย่อมยังความร่มเย็นเป็นสุขให้เกิดขึ้น จะได้บำเพ็ญประโยชน์ตนและประโยชน์ผู้อื่นให้สมบูรณ์บริบูรณ์ขึ้น จึงเป็นสิ่งที่ทำให้ชีวิตของผู้มีศีลธรรมนั้น เป็นชีวิตที่เป็นไปด้วยสารประโยชน์ ไม่ได้ประกอบกรรมทำความชั่ว เป็นคนที่ไม่มัวหมอง เป็นคนที่มีแต่คุณความดี ประโยชน์ในปัจจุบันก็จะเกิดขึ้น ประโยชน์ในชาติหน้าก็จะเกิดขึ้น เพราะเรารับเอาธรรมะคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านำไปประพฤติปฏิบัติ ฉะนั้นเราจึงได้เคารพในพระพุทธเจ้า จึงได้เกิดการสร้างพระปฏิมากรขึ้นเป็นอุทเทสิกเจดีย์เพื่ออุทิศต่อองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วกราได้กราบไหว้สักการะบูชาระลึกต่อองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไว้
ฉะนั้นในพระพุทธรูปที่เป็นอุทเทสิกเจดีย์ เราจึงได้มีความเคารพนับถือแสดงความคารวะ เคารพต่อองค์ปฏิมากร หรือพระเจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุอันเป็นพระอัฐิธาตุของพระพุทธเจ้า เราก็ได้กราบไหว้สักการบูชา แสดงความเคารพในสถานที่ ในวัตถุสิ่งนั้น ไม่ทำสิ่งที่เป็นความประมาท เป็นความไม่เคารพ ทั้งทางกายก็ดี ทางวาจาก็ดี ทางใจก็ดี เมื่อเวลาเราเข้าหาพระพุทธรูป เราก็แสดงความเคารพ อย่างเราเข้าใกล้ สิ่งใดที่ไม่เคารพ เราก็ไม่ทำสิ่งนั้น แสดงกิริยามารยาทอย่างใดอย่างหนึ่ง อย่างเราเหยียดเท้าเข้าไปหาพระพุทธรูป อันนี้เรียกว่าเราไม่เคารพ หรือนอนเอาเท้าของเราไปทางพระพุทธรูปก็เป็นการไม่เคารพ หรือเราทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งในบริเวณใกล้เคียง เรียกว่าเขตพุทธาวาสนั้น เราไม่เคารพ ก็เป็นการไม่เคารพในพระพุทธเจ้า เราพูดคำที่ไม่ควรพูดในสถานที่นั้นก็เป็นการไม่เคารพ หรือทางจิตทางใจเราคิดชั่วขึ้นมา ก็เรียกว่าเราไม่เคารพทางใจ ฉะนั้นเราจะต้องเคารพ เรียกว่าเคารพในพระพุทธเจ้า
เคารพในพระธรรม พระธรรมคือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าที่จารึกไว้เป็นตำรับตำรา จะเป็นใบลานหรือกระดาษก็ดี เราก็แสดงความเคารพ เก็บไว้ในที่อันเหมาะสม คือ ที่สูง ไม่ทิ้งเกะกะเพราะเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า แม้เราถือไปก็ต้องระวังถือไปด้วยความเคารพ นี้ก็เรียกว่าเราเคารพในพระธรรม นี้เราจะกล่าวถึงคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า เราก็กล่าวด้วยความเคารพ จะกล่าวแนะนำสั่งสอนคนอื่นก็ดี หรือจะสาธยายการไหว้พระสวดมนต์เราก็ต้องว่าด้วยความเคารพ มีความอ่อนน้อมไปด้วย และไม่นำเอาคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าไปกล่าวเป็นคำล้อเลียน อย่างใดอย่างหนึ่ง การกล่าวล้อเลียนเรียกว่าไม่เป็นการแสดงความเคารพในพระธรรม รู้จักเคารพในพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าอย่างนั้นเรียกว่าเคารพในพระธรรม
เคารพในพระสงฆ์ คือ พระสงฆ์ที่ล้วนแล้วแต่เป็นอริยสงฆ์ที่ท่านดับขันธ์ไปสู่ปรินิพพานแล้วก็ตาม หรือพระสงฆ์ที่อยู่ในปัจจุบันนี้ก็ดี เราก็แสดงความเคารพตามสมควร ฉะนั้นผู้ที่บวชมาจึงเคารพในพรรษาที่บวช ผู้ที่เป็นอุปัชฌาย์ก็แสดงความเคารพตามฐานะนั้นๆ อันนี้เป็นการแสดงความเคารพในพระสงฆ์ คือ พระสงฆ์นั้นยังมีอยู่ก็มี ที่มรณภาพตายไปแล้วก็มี ทั้งที่ล่วงลับไปแล้วและที่ยังมีชีวิตอยู่เราก็แสดงความเคารพ แม้แต่สัตว์ดิรัจฉานเขาเห็นผ้ากาสาวพักตร์อันนี้ ตัวที่รู้สำนึกก็ยังแสดงความเคารพขึ้นมา เราเป็นมนุษย์ เราก็ควรจะเคารพ รู้จักเคารพในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ก็มีความเจริญ
เคารพในการศึกษา คือ เราจะศึกษาคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า คือ เราตั้งใจศึกษาด้วยดี มีความตั้งอกตั้งใจ เราหมั่นท่องบ่นจดจำ เราก็ท่องบ่นจดจำได้ดี เราจะสาธยาย เราก็ตั้งใจสาธยาย เราจะทำความเข้าอกเข้าใจ เราก็ต้องมีความเคารพเหมือนกัน เรียกว่าค้นคิดให้เป็นไม่คิดประมาท
ในการศึกษาของเรารู้คุณค่าของพระธรรม เช่นจะศึกษาศีล เราก็ศึกษาด้วยความเคารพ คือมีความนับถืออยู่เสมอ ศึกษาเรื่องจิตเรื่องปัญญาเราก็ต้องแสดงความเคารพ ผู้ที่เคารพในการศึกษา ถือว่าพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านี้เป็นสิ่งที่มีคุณค่าที่หาประมาณมิได้ ฉะนั้นเราจึงต้องแสดงความเคารพการศึกษา
ทีนี้เราจะประกอบการพากเพียร ทำจิตทำใจของเรา เราก็ต้องมีความเคารพ ฉะนั้นเวลาที่เราจะนั่งสมาธิก็ดี เราก็นึกถึงคุณพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ หรือเวลาที่เราจะเดินจงกรม เราก็ระลึกถึงคุณพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ อย่างเราไม่ได้กราบไว้ เราก็ยกมือประนมระลึกถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์แล้วเราจึงนั่งสมาธิหรือเดินจงกรม ประกอบความพากเพียรด้วยตั้งใจ ไม่ได้เป็นการทำเล่น ไม่ได้เป็นการทำอวด ไม่ได้เป็นการทำหลอกลวงผู้อื่น ความเป็นผู้ที่ทำจริง หวังความดีความชอบในการประกอบความพากเพียร จะเพียรละความชั่วก็ดี จะเพียรทำความดีก็ดี จะเพียรรักษาความดีที่มีอยู่ก็ดี เราก็ต้องเคารพในความเพียรเหล่านั้น นี้เรียกว่า เคารพในความเพียรในการบำเพ็ญความดีความชอบของเรา
+++++ ต่อหน้า 2 +++++