โลกนีติ

อ.สมปอง มุทิโต/เรียบเรียง

ทีฆา ชาครโต รตฺติ ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ
ทีโฆ พาลาน สํสาโร สทฺธมฺมํ อวิชานตํ. *

ราตีเดียวก็ยาวนานสำหรับผู้นอนไม่หลับ ทางโยชน์เดียวก็ยาวไกล
สำหรับผู้เมื่อยล้า สังสารวัฏก็ยาวนานสำหรับคนพาลผู้ไม่รู้แจ้งพระสัทธรรม

คนตื่นคืนหนึ่งช้า จริงเจียว
มลานผลูโยชน์เดียว ดุจร้อย
สงสารหมู่พาลเทียว ทางเนิ่น นานนา
เพราะบ่เห็นธรรมน้อย หนึ่งให้เป็นคุณ

ความยาวนานเนิ่นช้าย่อมมีแก่คน ๓ จำพวกต่อไปนี้
คนนอนไม่หลับ เพราะโลภอยากได้ทรัพย์หรือถูกราคะกิเลสรุมเร้าจิต
ใจให้ฟุ้งซ่าน เพราะโทสะขัดเคืองใจในงาน ญาติมิตร และบริวารที่ไม่ได้ดั่งใจ
เพราะโมหะลุ่มหลงมัวเมาในสิ่งไม่เป็นประโยชน์ แม้เพียงราตรีเดียวก็ยาวนาน
คนหมดแรงเมื่อยล้า ท้อแท้ สิ้นหวัง ล่มสลาย ลงมือทำอะไรไม่เคย
ประสบผลสำเร็จ ระยะทางแม้เพียงโยชน์เดียวก็ช่างยาวไกลเหลือเกิน
คนพาล ที่มัวแต่ทำบาปกรรม หลงใหลในลาภ ยศ สรรเสริญ สุข
ยึดติดในลาภ ยศ สรรเสริญ และสุข ว่าจะไม่เปลี่ยนแปลงไป ถูกราคะ โทสะ
โมหะ รุ่มเร้าจิตให้ตกต่ำ ปัญญาเห็นความเป็นจริงแม้แต่น้อยก็ไม่มี จะต้อง
เวียนว่ายตายเกิดอยู่ในสังสารวัฏอันแสนจะยาวไกลนี้เป็นอีกตราบนานเท่านาน

* ขุ.ธ.๒๕/๖๐/๒๗