ตามพระไตรปิฎก พระพุทธองค์แสดงไว้ว่า โสมนัส และโทมนัส เกิดเพราะมโนสัมผัส เป็นเหตุปัจจัย

หากมีใครปฏิบัติธรรม มีจิตละเอียด ปราณีต มีญาณเข้าถึง หรือเห็นถึง มโนสัมผัส แล้ว ก็ขอฟังธรรมที่ปรากฏนั้น ว่าเป็นอย่างไร และเห็นได้อย่างไร หรือรู้สึกเป็นอย่างไร