อดทนต่อสิ่งที่น่าพอใจ

ขันติ คือ การอดทน ต่อสิ่งน่าพอใจ น่าชอบใจ นี่ใช้องค์ะรรมอะไรอะค่ะ
เพราะการอดทนต่อสิ่งที่ไม่น่าพอใจใช้อโทสเจตสิก(เมตตา) เกิดร่วมกับจิตที่ดีงาม

เช่น

เวลาอดทนต่อความโกรธอันนี้ใช้เมตตา
แต่เวลาอดทนต่อความหนาว อันนี้ไม่ใช่เมตตานะค่ะ
แต่เวลาอดทนต่อความอยากกินอาหารอร่อย ๆ อันนี้ก็ไม่ใช่เมตตาอีก
แบบนี้อะค่ะ

บางทีก็มานึก ๆ ดูว่า สภาพธรรมระหว่าง ขันติ(ความอดทนไม่หวั่นไหว) กับ อุเบกขา (วางเฉย ไม่ยินดียินร้าย)
มันก็เหมือนจะคล้าย ๆ กันเลยนะค่ะ ว่าแล้ว คิดไปคิดมาก็มาวววววธรรม ว่าแล้วก็เกิดความสงสัย อิอิ....

.
ทั้งขันติและเมตตา
เกิดจากองค์ธรรมเดียวกัน คือ อโทสเจตสิก น่ะคับ
เป็นสภาพที่ไม่โกรธ ไม่หยาบกระด้าง ไม่ดุร้าย
ทนได้ต่ออกุศลธรรมทั้งหลาย
ตั้งอยู่ในกุศลธรรมเป็นกุศลจิตอยู่ได้
ไม่เกิดอกุศลจิตแล่นไหลตามไปกับสิ่งที่น่าพอใจหรือไม่น่าพอใจ

ดังตัวอย่างที่ว่า...ทนได้ต่อความหนาวความร้อน ไม่เกิดโทสมูลจิตขุ่นเคืองใจ
ทนได้ต่อการสละรสชาติอร่อยๆ ไม่เกิดโลภมูลจิตติดข้องหวงแหนไว้
สภาพของขันติจึงไม่ใช่การเก็บกดอดกลั้นเป็นความอึดอัดอยู่ในใจ
แต่ขณะนั้นผ่องใสเพราะเป็นกุศลจิต

ทีนี้ ในบางครั้งเราก็มีความรู้สึกเป็นมิตรไมตรีต่อผู้อื่นใช่มั้ยคับ
นอกจากจะไม่โกรธเคืองดุร้ายแล้ว
ยังมีความเป็นมิตร มีความปรารถนาดีต่อผู้อื่นด้วย
แม้ใครจะทำไม่ดีต่อเราก็ทนได้ ไม่ดุร้าย ไม่โกรธตอบ
หากแต่มีความปรารถนาดี
มีความเมตตาต่อคนหรือสัตว์ทั้งหลายในขณะนั้น
สภาพของเมตตานี้ไม่ได้เกิดอยู่ตลอดเวลา
แต่ก็อาศัยอโทสเจตสิกจึงเกิดขึ้นน่ะคับ

และขณะที่จิตใจวางเฉยได้ด้วยความเป็นกลาง
ปราศจากความลำเอียง ปราศจากอคติ
ไม่เอนเอียงด้วยความชอบหรือความชัง
อันเป็นสภาพของตัตตรมัชฌัตตตาเจตสิก
ก็ย่อมมีอโทสเจตสิกเกิดร่วมด้วยเนื่องกันไป
จึงทนได้ต่ออกุศลธรรมทั้งหลาย ตั้งมั่นเป็นกลางอยู่ได้น่ะคับ




เดฟ

สาธุครับท่านเดฟ _/\_


ได้เจอข้อความบางตอนที่น่าจะเป็นประโยชน์กับคุณบุษฯเลยขอยกลิ้งค์มาไว้ที่นี่นะคับ

http://www.dhammahome.com/front/webboard/show.php?id=49

http://www.dhammahome.com/front/webb...w.php?id=12779

http://www.dhammahome.com/front/webb...ow.php?id=2377

อนุโมทนาคำตอบพี่เดฟ และน้องโจ๋ ที่หาลิงค์มาให้อ่านเพิ่มเติมด้วยนะค่ะ ได้ความรู้เพิ่มเติมดีนะค่ะ ขอบคุณนะค่ะน้องโจ๋
ตอนแรกก็พยายามจะทำความเข้าใจอะนะค่ะ ว่าขันติคืออะไร มีลักษณะสภาพธรรมเป็นอย่างไร
มีองค์ธรรมอะไร อิอิ... พอไปเจอกระทู้เก่า ๆ ที่พี่เดฟตอบเรื่องขันติไว้ ว่าดังนี้...

- สำหรับ ขันติ
เป็นสภาพกุศลธรรม องค์ธรรมคือ อโทสเจตสิก เกิดร่วมกับจิตที่ดีงาม
ขณะที่เป็นขันติ...สภาพจิตใจขณะนั้นอดทนได้โดยไม่หวั่นไหวทุกข์ร้อนตามไป
แต่ไม่ใช่คุกรุ่น เร่าร้อน อัดอั้น เก็บกด

จากลิงค์นี้นะค่ะ http://www.watkoh.com/board/showthre...B8%95%E0%B8%B4

ก็เลยมาพิจารณาความเข้าใจตัวเอง เห็นคำว่า อโทสเจตสิกเป็นองค์ธรรม ก็เลย
เข้าใจว่า อโทสเจตสิก ก็คือ เมตตา นั้นเอง ก็เลยยึดเอาความหมายและสภาพธรรม
เวลาที่เราเกิดสภาพจิตขณะที่เมตตา ก็พอเข้าใจระดับหนึ่ง

ทีนี้ถ้าเกิดว่า เราต้องอดทนต่อสิ่งที่เราพอใจอะค่ะ
เช่น "แต่เวลาอดทนต่อคำชม อันนี้ไม่ใช่เมตตานะค่ะ" หรือ
"อดทนต่อการเจอพระอรหันต์แล้ว ไม่ให้ดีใจ"
แล้วก็คิดต่อมาอีกเรื่อย ๆ ว่า การอดทน กับเมตตา
นี้บางทีบางเหตุการณ์มันก็จะรู้สึกยากต่อการทำความเข้าใจนะค่ะ อิอิ...
ทำไงให้กระจ่างตรงนี้ได้ที พอพิจารณาอีก เอ๊า... แล้ว การวางเฉยล่ะ (อุเบกขาสภาพธรรมขณะนั้น)
ก็จะเป็นการอดทนได้หรือเปล่า (555555 มากมายๆๆๆ ยิ่งคิด ยิ่งชักมาวธรรม ชักแยกไรไม่ออกแระ ปัญญาไม่มา อยู่ ๆ กะวูบบบสนิท อิอิ.. )
มากมายจังเนอะบุษเนีย แต่อันนี้บุษก็ยังไม่ปิ้งปังซะทีเดียวนะค่ะ ขอเอาไปดู ๆ สังเกตุๆๆๆ ต่อนะค่ะ
มาถึงตอนนี้แล้ว ยิ่งรู้สึกว่า ปัญญาหนีเราไปไหนเนียยยย อิอิ....

1. ทีนี้ถ้าเกิดว่า เราต้องอดทนต่อสิ่งที่เราพอใจอะค่ะ
เช่น "แต่เวลาอดทนต่อคำชม อันนี้ไม่ใช่เมตตานะค่ะ" หรือ
"อดทนต่อการเจอพระอรหันต์แล้ว ไม่ให้ดีใจ"

- พึงพิจารณาตนเสมอๆว่าเรายังบกพร่อมสิ่งใด ควรเพิ่มลดตรงไหน
- ระลึกรู้ว่าติดในคำชมก็เป็นทุกข์จากการที่ หลงตน ประมาณ สำคัญตน จนพลาดพลั้ง
- ระลึกรู้ว่าติดในคำด่าก็เป็นความทุกข์จากการ ขุ่นมัวใจ ขัดเคืองใจ อัดอั้น คับแค้นกายใจ ไม่สบายกายใจ
- ไม่หยิบจับเขาความพอใจยินดีและไม่พอใจยินดีใดๆมาตั้งเป็นอารมณ์แห่งจิตจนเสพย์เวทนาสำคัญมั่นหมายไว้ในใจ
- แล้วจิตจะละความสำคัญมั่นหมายต่อสิ่งเหล่านั้นลง
- ไม่เอาความสำเร็จ ความสุข และ ทุกข์ ไปผูกไว้กับผู้อื่น ทั้งคำพูด และ การกระทำใดๆของเขา


2.ขันติกับเมตตาและอุเบกขา

- ผมสังเกตุดูขันติที่เมื่อมีสติรู้ว่า ควรหยุด-หยุดไว้ก่อน รู้ควรอดละ-อดละมันไว้ก่อน รู้ควรพอ รู้ละการกระทำใดๆทางกาย วาจา ไว้ก่อน ยังความสงบใจโดยที่จิตเราปราศจาก ความขุ่นมัวใจ อัดอั้นกาย-ใจ ขัดเคืองใจ คับแค้นกาย-ใจ
- ผมสังเกตุดูเมตตาที่เมื่อมีสติรู้ว่า เกิดความปารถนาดีแก่เขาด้วยใจผ่องใสไม่ติดข้องใจใดๆ
- ผมสังเกตุดูอุเบกขาที่เมื่อมีสติรู้ว่า มีใจวางไว้กลางๆ ไม่ติดช้องใจใดๆ ทั้งความพอใจยินดีและไม่พอใจยินดีต่อสิ่งใดๆ มีความสงบ อบอุ่น ผ่องใส เบาบางใจ


ข้อที่ 2 ความแตกต่างระหว่าง ขันติ เมตตา อุเบกขา จะเห็นในสภาพธรรมขณะนั้นต่างกันอยู่แต่รู้ได้ด้วยใจ รู้ได้เฉพาะตน
บุษลองเข้าอัปปนาสมาธิให้มีกำลังว่างพอเกิดแต่ตัวรู้(สติ)ดูพิจารณาสภาพธรรมนั้นๆ แล้วค่อยถอยมาที่อัปปนาสมาธิพิจารณาดูครับ
มันจะปฏิเวธแน่นอน เช่น เมื่ออยู่ในชีวิตประจำวันเราก็พึงเจริญสติปัฏฐานไป เมื่อพอว่างพอเหมาะก็เข้าสมาธิให้นิ่งให้นาน
จนดับการรับรู้ภายนอกรู้แค่สภาพภายใน เมื่อเข้าได้นานขึ้น บ่อยขึ้น ก็ค่อยๆเรียนรู้กำหนดการเข้า-ออก ได้ทุกครั้งที่ต้องการ




อันนี้ผมมั่วเอาครับ อย่าเชื่อ รอพี่เดฟเอาคำตอบจริงมาดีกว่า ผมขายยาพอแล้วครับ อิอิอิ

พระพุทธเจ้าตรัสว่า

"ดูกรภิกษุทั้งหลาย ! จิตใจที่ไม่หวั่นไหวด้วยโลกธรรมคือ นินทาสรรเสริญนั้น เป็นจิตใจที่ประเสริฐยิ่ง ภิกษุทั้งหลาย ! ในหมู่มนุษย์นี้ผู้ใด ฝึกตนให้เป็นคนอดทนต่อคำล่วงเกินของผู้อื่นได้ จัดว่าเป็นผู้ประเสริฐสุด ม้าอัสไนย ม้าสินทบ พญาช้าง ตระกูลมหาราชที่ได้รับการฝึกดีแล้ว จัดเป็นสัตว์ที่ประเสริฐ แต่บุคคลที่ฝึกตนดีแล้วยังประเสริฐยิ่งกว่าสัตว์เหล่านั้น"
"ดูกรภิกษุทั้งหลาย ! ผู้อดทนต่อคำกล่าวล่วงเกินของผู้สูงกว่า ก็เพราะความกลัว อดทนต่อคำล่วงเกินของผู้เสมอกันเพราะเห็นว่าพอสู้กันได้ แต่ผู้ใดอดทนต่อคำล่วงเกินของผู้ซึ่งด้อยกว่าตนได้ เราเรียกความอดทนนั้นว่าสูงสุด ผู้มีความอดทนมีเมตตา ย่อมเป็นผู้มีลาภ มียศอยู่เป็นสุข เป็นที่รักของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เปิดประตูแห่งความสุขความสงบได้โดยง่าย สามารถปิดมูลเหตุแห่งการทะเลาะวิวาทเสียได้ คุณธรรมทั้งมวล มีศีลและสมาธิเป็นต้น ย่อมเจริญงอกงามแก่ผู้มีความอดทนทั้งสิ้น ภิกษุทั้งหลาย ! เมตตากรุณาเป็นพรอันประเสริฐในตัวมนุษย์"


ลองอ่านใน 3 เดือนก่อนปรินิพพานเพิ่มเติมครับของแท้อยู่ในนั้นครับ